Szlak drogowskazów

Na polsko-niemieckim pograniczu znajduje się nieznana szerzej atrakcja turystyczna, jaką są poniemieckie kamienne drogowskazy.

Wskazywały one drogę, wyznaczały rejon łowiecki, upamiętniały tragedie, ale stanowią także ślad, który chcieli pozostawić po sobie ludzie. Mają teraz wartość poznawczą. W wielu miejscowościach te kamienne pamiątki przeszłości są jedynym magnesem, który może przyciągnąć gości i turystów. Te znaki i drogowskazy to unikatowe zabytki sztuki drogowej i zarazem dokument sieci drogowej okolicy. Zdecydowanie najważniejszy był trakt głogowski, przedłużony na zachód przez Żagań i na wschód łącząc okolicę z Wielkopolską.

Kamienie pochodzą najczęściej z XIX wieku i przez wiele lat nie dostrzegano ich wartości historycznej. Kamienie oznaczały również tereny łowieckie, czy też były ustawiane ku czci bohaterów, a później członków rodziny. Odnotowywały też ważne wydarzenia. Chociażby jeden z najstarszych, kamień napoleoński. Został ustawiony w 1813 roku, gdy Rosjanie wycofywali się z Rosji. Stoi przy drodze A-12, za Szprotawką.

Drogowskazowym zagłębiem są Wiechlice koło Szprotawy. Dotychczas naliczono ich tam kilkanaście. Większość kamiennych drogowskazów pochodzi z XIX wieku. Niektóre z nich posiadają na rewersie wyrytą datę wykonania, tak jak 1820 rok (Wiechlice), czy 1831 (Żagań). Z reguły wyryto tam informację o kierunku do jednej lub kilku, często odległych miejscowości oraz o granicy posiadłości. Pokazują drogę do Głogowa, Kożuchowa, Nowej Soli. Nagromadzenie tych drogowskazów nie jest przypadkowe i wynika z pasji rodziny Neumannów – byłych właścicieli Wiechlic i pobliskiego Henrykowa. Byli oni członkami śląskich stowarzyszeń historyczno-krajoznawczych, dużo podróżowali i chcieli przenieść w swoje strony dobre wzorce.

Spotykane dziś kamienne drogowskazy, wykonane są zgodnie z przepisami pn. „Wskazówki o zakładaniu, utrzymaniu, remontach dróg bitych”, które po raz pierwszy wydano w latach 1814 i 1816, natomiast nowe ich wersje pojawiły się w 1824 i 1834 roku. Są one głazami narzutowymi i na każdym z nich umieszczona jest strzałka wskazująca kierunki do miejsc oraz różnych obiektów. Nazwy tych miejsc zostały wyryte lub namalowane pismem gotyckim i znajdują się na jednej lub kilku stronach kamienia. Na niektórych głazach umieszczony jest rok postawienia drogowskazu, a na nielicznych odległość do wskazanych miejsc. Obowiązującą wówczas jednostką długości była wprowadzona ustawą z 6 maja 1816 r. mila pruska, którą stosowano w Prusach do czasu wprowadzenia w 1873 r. systemu dziesiętnego. Najwięcej drogowskazów pochodzi z pierwszej połowy XIX w., ale spotyka się też takie, które postawiono znacznie później. W Henrykowie koło Szprotawy, przy drodze prowadzącej do tutejszego pałacu, stoi drogowskaz z 1889 r. Szereg tych mało znanych i niezbyt docenianych okazów dotrwało do naszych czasów.

Dziś kamienne drogowskazy powinny stanowić przedmiot szczególnego zainteresowania i ochrony ze względu na ich wartość historyczną, naukową oraz kulturową. Najstarsze kamienie mają ponad 200 lat i przetrwały do dzisiaj w dobrym stanie, nadal dokumentują historię naszego regionu, a także są świadkami burzliwych dziejów komunikacji i drogownictwa. To od nas zależy, ile z nich pozostanie dla następnych pokoleń.

To wszystko sprawia, że kamienne drogowskazy i ich szlak jest bardzo interesującą atrakcją turystyczną w Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr.

Zapraszamy do jego poznania!